Tıbbi Cihaz Sektörü, 2020 yılını nasıl geçirdi? Konu hakkında deÄŸerlendirmeleriniz nelerdir?
Medikal sarf ve tıbbi cihaz tedarikinde büyük oranda yurtdışına bağımlı olan ülkemiz, pandeminin baÅŸlarında, tedarik zincirinde yaÅŸanan geliÅŸmelerden çok olumsuz etkilenmiÅŸtir. Ayrıca pandemi sebebi ile AB tarafından koruyucu ekipmanlara getirilen ihracat sınırlamasının yanı sıra tıbbi cihazların Türkiye’ye getirilmesinde farklı lojistik sıkıntılar da yaÅŸanmadı deÄŸil. Gümrük kapılarında artan kontroller, ÅŸoförlerin virüs taşıyıcısı olma riskine karşı bir ülkeden diÄŸerine geçiÅŸte baÅŸlatılan karantina uygulamaları, ağırlıklı olarak kullanılan karayolu taşımacılığı baÅŸta olmak üzere tüm lojistik hizmetlerde aksaklıkların yaÅŸanmasına sebep oldu.
Normal koÅŸullarda, gemi veya karayolu ile yapılan nakliye, bu aksaklıkların yaÅŸanmaması amacıyla ve ürünlere duyulan ihtiyacın acil olması sebebiyle havayolu taşımacılığına kaydı. THY’nın kargo uçaklarının sayısını sınırlandırması nedeniyle bazı tıbbi malzemelerin, hammadde veya yedek parçaların temini son derece güçleÅŸti. Ürün tedarikine ve üretime devam edebilmek için hammadde ve nihai ürün ithalatı yapan tıbbi cihaz sektörü, bu zorlu dönemde artan döviz kurlarından da fazlasıyla olumsuz etkilenmiÅŸtir ve etkilenmeye devam etmektedir.
Savunma Sanayii nasıl stratejik bir sektör ise Tıbbi Cihaz sektörü de o kadar stratejiktir. Tıbbi cihaz sektörünün içinde bulunduÄŸumuz pandemi sürecinde saÄŸlık hizmetlerine kesintisiz devam edilebilmesinin önündeki en büyük engellerden biri de kamu ve üniversite hastaneleri tarafından satın alınan tıbbi cihazların ödeme vadelerindeki belirsizliktir. Hem ödemedeki bu belirsizlik hem de finansal kaynaklara ulaÅŸma imkânının giderek azalması, ÅŸu sıralarda en çok desteÄŸe ihtiyaç duyan tıbbi cihaz sektörünü içinden çıkılmaz bir darboÄŸaza sokmaktadır.
Finansal Yükün Hafifletilmesi için DesteÄŸe Ä°htiyacımız Var
Bu nedenle sürdürülebilir bir saÄŸlık ekosistemi için sektörün taşıdığı finansal yükün hafifletilmesi oldukça önemli bir hal almakta ve düzenli bir ödeme sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Sahada bu dönemde fedakârlıkla çalışan personelimiz ile ülkemizin geçtiÄŸi bu zor süreçte hizmet devamlılığını saÄŸlamaya çalışırken bir yandan da yaÅŸadığımız finansal yükün hafifletilmesi için desteÄŸe ihtiyacımız var.
Tıbbi cihaz endüstrisi, 650 milyon dolar ihracat ve 2 milyar dolar iç hacim kapasitesine sahiptir. Türkiye’de yaklaşık 2,6 milyar dolarlık bir tıbbi cihaz pazarı söz konusudur diyebiliriz. Bunun yaklaşık yüzde 85’i ithalat, yüzde 15’i ise yerli üretimdir. Teknolojinin yıllar içindeki geliÅŸimiyle birlikte tıbbi teknolojiler de artmakta ve yaygınlaÅŸmaktadır. Bu durum gelecekte pazar büyüklüÄŸüne de etki edecektir. Ä°thalat oranının yüzde 85 civarında olması, tıbbi cihazda dışa bağımlı olduÄŸumuzun ve maliyetlerin döviz endeksli olduÄŸunun göstergesidir. Dünyada tıbbi cihaz pazarı 2020 yılında 550 milyar doları aÅŸmıştır. Pazarın yüzde 72’sine ise ABD, Almanya ve Japonya hâkimdir. Dünyada 30 tıbbi cihaz firması pazarın yüzde 89’una sahipken, kalan yüzde 11’lik payı ise 27 bin firma paylaÅŸmaktadır. Türkiye’nin dünya pazarındaki payı ise sadece yüzde 1’dir. Yıllar içinde kademeli ÅŸekilde artış saÄŸlanarak tıbbi cihaz pazarında dışa bağımlılığı azaltma hedefimiz olmalıdır.
Sektörün kamudan alacakları ile ilgili yaÅŸadığı sorunlar ne aÅŸamada?
Kamu ve üniversite hastanelerinde çok uzun vadelerde ödeme alıyoruz. Bu bizi oldukça büyük sıkıntıya sokuyor. Ödemelerimizi çok geç almamıza raÄŸmen hastalara ve topluma karşı sorumluluklarımızı yerine getirmeye devam ediyoruz. Yine aynı süreçte, döviz kurunda, enflasyonda ve diÄŸer tüm girdi maliyetlerindeki ciddi artışlar nedeni ile sektörümüzün üzerinde büyük bir baskı oluÅŸmuÅŸtur.
Ülkemizde dental sektörde hizmet veren firmalar ve pazarın büyüklüÄŸü hakkında bilgi alabilir miyiz? Ve 2021 yılı için beklentileriniz nelerdir?
Sektörde 2021 yılı için yüzde 20 büyüme öngörüyoruz. 2021 yılını 800 milyon dolarlık bir iÅŸlem hacmiyle kapatacağımızı düÅŸünüyorum. Sektör olarak 2023'e giriÅŸ hedefimiz var. 2023'te iÅŸlem hacminin 1 milyar doları bulmasını bekliyoruz.
Dental malzeme üreticileri için 2020 yılı nasıl geçti? Pandeminin yerli üreticilere ve firmalara etkileri hakkında neler söylemek istersiniz?
Ağız ve diÅŸ saÄŸlığı merkezleri ve üniversiteler pandemi sebebiyle kapalı olmasına raÄŸmen, özel sektörde inanılmaz hız yakaladık. Pandemi sebebiyle oluÅŸan kamudaki açığı özel sektörde kapattık. Yerlilik oranımız yüzde 25'lerde. Yerlilikte artış hala devam ediyor. Pandeminin bu anlamda bize olumlu etkileri oldu.
Dünya ağız-diÅŸ saÄŸlığı pazarının durumu nedir?
Küresel ağız-diÅŸ saÄŸlığı pazar büyüklüÄŸü, 2019'da 26 milyar USD. 2020-2025 tahmin döneminde ise yüzde 7,94 artış ile 32 milyar USD‘ye ulaÅŸması bekleniyor.
ÜTS ile ilgili kimi tarihler pandemi nedeniyle ileri atılmıştı. ÜTS ile ilgili sektörle paylaÅŸmak istediniz bilgiler var mı?
Öncelikle ÜTS yürürlükte, ileri atılan MDR (Tıbbi Cihaz TüzüÄŸü). Covid-19 salgını nedeniyle 26 Mayıs 2020 tarihinde yürürlüÄŸe girmesi beklenen AB’nin (AB) 2017/745 sayılı Tıbbi Cihaz TüzüÄŸü’nün (MDR) uygulama tarihi bir yıl ötelendi.
ÜTS ile tıbbi cihazları ve kozmetik ürünleri kayıt altına alıyoruz, hasta güvenliÄŸinin saÄŸlanması ve halk saÄŸlığının korunmasına katkıda bulunuyoruz. Denetim hizmetlerinin saÄŸlıklı ve etkili ÅŸekilde yürütülmesi için alt yapı oluÅŸuyor. Ürünlerin kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek tehlikelere karşı hızlı önlem alınmasını saÄŸlıyoruz. Bunların hepsinin insan saÄŸlığına hizmet etmek olduÄŸu çok iyi biliyor ve bu yüzden ÜTS’yi destekliyoruz.
Selami Yaman Kimdir?
1963 Sivas, SuÅŸehri, Gölova’da doÄŸan Selami Yaman, Ankara Atatürk Lisesi’nden mezun olduktan sonra diÅŸ hekimliÄŸi sektörüne girdi. 1981’den itibaren aile ÅŸirketleri Merkez DiÅŸ Deposu’nda çalışmaya baÅŸlan Yaman, 2013 yılından beri kesintisiz olarak DiÅŸ Malzemeleri Sanayici ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi (DÄ°ÅžSÄ°AD) yönetiminde görev alarak tecrübelerini sektöre aktarıyor. Günümüzde DÄ°ÅžSÄ°AD Yönetim Kurulu BaÅŸkan Yardımcılığı görevini yürüten baÅŸarılı sektör üyesi, evli ve 3 çocuk babası.
Röportaj: Elvan Genç (VYG)
